Olumsuz Durumlardan Güç Almayı Öğren

Bu yaşa kadar evleneceğini düşünüyordun ama uzun süreli ilişkiden ötesine geçemedin. İlk koşu yarışın için antrenman yapıyordun ki etkinlik iptal oldu. İki hafta vegan beslenmeye karar verdikten sonra, fasulyeli dürümünü yarılamışken içinde peynir olduğunu fark ettin.

Zihinsel performans koçu ve "On Top of Your Game" ile "Rebound" kitaplarının yazarı Carrie Jackson Cheadle, küçük büyük fark etmeksizin tüm beklenmedik aksiliklerin seni kaygılandırabileceğini, bunaltabileceğini, hatta felce uğratabileceğini söylüyor. Jackson Cheadle'a göre bunun nedeni, işler yolunda gitmediği zaman oluşan kontrolü kaybetme hissi.

Muhakeme ve karar verme kabiliyeti alanlarında uzmanlaşan UCLA davranış bilimcisi Dr. Jehan Sparks, "Kötü bir şey olduğunda aklına birbiri ardına negatif düşünceler gelir." diyor. Kötü olarak görülebilecek şeyler daha çok dikkatini çekmeye başlar. Kendinden daha çok şüphe edersin. Durumu içselleştirirsin, hatta felakete çevirirsin. Sparks'ın deyimiyle, olumsuz düşünce sarmalının içine girersin.

Ancak bunu yaşamak zorunda değilsin. Jackson Cheadle, "Stres kaynağı, sen durumu kontrol edemediğine karar verdiğin zaman stres yaratmaya başlar." diyor. Yani tüm güç sende. Olumsuz durumları nasıl göreceğine ve onlara karşı ne yapacağına sen karar verirsin. Hatta bu durumlardan faydalanarak daha büyük başarılara ulaşabilirsin. İşte bilmen gerekenler.

1. Hislerini bastırma.
"Üzülme." "Bunun canını sıkmasına izin verme." Bu sözler tanıdık geliyor mu? Jackson Cheadle şöyle diyor: "Negatif bir olaya verilen ilk tepkiyle mücadele etmek normaldir. Ancak bu duyguları 'kötü' olarak sınıflandırmak, toparlanmayı geciktirir. Duygularını aşmak istiyorsan onları yaşamalısın."

Jackson Cheadle, duygularını doğru şekilde tanımlamanın toparlanma sürecini hızlandırdığını gösteren araştırmalar olduğunu ekliyor ve internette "duygular listesi" bulmanı öneriyor. Yaklaşık 50 maddelik böyle bir kaynak, duygularını doğru tanımlamana yardımcı olacaktır: "Duygularını 'iyi' ve 'kötü' gibi devasa kategoriler altında toplamak yerine, 'Hissettiğim duygu çaresizlik.' veya 'Hissettiğim duygu umutsuzluk.' diyebilirsin." Jackson Cheadle'a göre hissettiğin duyguyu doğru tanımlaman ve bunu hissetmenin tamamen normal bir durum olduğunu kendine telkin etmen, yaşadıklarını psikolojik olarak özümseyip daha hızlı toparlanmana yardımcı olabilir.

2. Kabullen ve harekete geç.
Emprovizasyon yaptıysan "Evet ve" kuralını biliyorsundur: Sahneye ne eklenirse eklensin, kabullenir ve devam edersin. Jackson Cheadle, "Birisi işin içine uzaylıları soktuğunda sen buna karşı koyarsan tüm oyun bozulur." diyor. Aynısı hayal kırıklıklarıyla başa çıkmak için de geçerlidir. İçine kapanıp "Bu imkansız." dersen ilerleyemezsin. Durumu kabullenip ne yapabileceğini tespit ettiğin zaman, ayağa kalkmaya hazırlanmış olursun.

Sparks'a göre bu bakış açısını benimsemek, büyüme odaklı zihin yapısını (kabiliyetlerinin sabit olmadığını, zor durumlardan ders çıkarıp değişikliklere adapte olabileceğini söyleyen inanış) oluşturup sürdürmene yardımcı olur. İşini kaybettiğini varsayalım. Alanında yetkin olmadığında karar vermek yerine, boş zamanında becerilerini güçlendirmenin yollarını listeleyebilirsin. Yeni koşu rutininin ilk haftasında ayak bileğini burktuysan sporu bırakmak yerine, iyileştiğinde dengeni iyileştirmene yardımcı olacak egzersizler yapma kararı alabilirsin.

Sparks, düşünme şeklini değiştirmenin dayanıklılığını artırmak açısından da önem taşıdığını söylüyor: "Dayanıklı kişiler aksiliklerden yılmadığı için daha başarılı olur. Negatif deneyimlerden ders çıkarırlar."

3. Yolunda giden şeyleri öne çıkar.
Kötümser düşüncelerin çığ gibi büyümesi gibi olumlu düşünceler de ivme kazanma özelliğine sahiptir. Sparks, "Özellikle olumsuz bir olay sırasında, hayatındaki olumlu veya minnet duyduğun şeyleri listelersen diğer olumlu şeyleri de fark etmeye başlarsın." diyor ve yeni durumdan beklenmedik avantajlar çıkarmanın (yarışın iptal edildiyse istediğin rotada sanal yarış yapabilirsin; anne babanın yanına taşınman gerektiyse daha güzel bir daire için daha çok para biriktirebilirsin), hayata olumlu çerçeveden bakmanın bir başka yolu olduğunu ekliyor. Her iki yöntem de öz güven ve motivasyon kazandırarak toparlanmana ve şansını tekrar denemene yardımcı olacaktır.

Sparks'a göre bu taktikleri duygularını yaşadıktan sonra ve olumsuz düşünce sarmalına girmeden önce kullanmalısın: "Bunu çok erken denemek geri tepebilir, çünkü samimi gelmeyecektir." Daha objektif bir tavır takınıp ayağa kalkmana yardımcı olacak olumlu tarafları görmeden önce, olumsuz duyguların üzerinde düşünmen gerektiğini unutmamalısın.

4. Hedefini koşullara uyarla.
Hedefin ne olursa olsun, işler yolunda gitmediği zaman onu kalibre etmen gerekir. Jackson Cheadle'a göre, koşullar değişse bile beynin ilk beklentiyi sürdürme eğiliminde olur: "Hedefini koşullara uyarlamadığın takdirde, ne yaparsan yap kendini başarısız olmuş gibi hissedersin."

Jackson Cheadle, yapacağın ayarlamanın yapmak istediğin şeye ve motivasyon kaynağına bağlı olduğunu söylüyor. Belki programını değiştirmen gerekir: Arkadaşlarınla bu yıl geziye çıkmak yerine ertesi yıl daha güzel ve daha büyük bir geziye çıkmayı hedefleyebilirsin. Belki de bağlı kalacağın bir program oluşturman gerekir: İlişkiler dünyasına geri dönmek için haftada bir kez çıkmayı planlayabilirsin. Jackson Cheadle'a göre, yapacağın değişiklik ne olursa olsun, yeni hedefini ve ona ulaşmak için atacağın kesin adımları bir yere yazmalısın. Bu basit yöntem, beyninin eyleme dönük bölümünü harekete geçirir ve başarı şansını ciddi oranda artırabilir.

Moralini yükseltecek son bir bilgiyi paylaşalım: Şu an öyle hissetmesen de, beklenmedik aksilikler sana performans avantajı kazandırabilir. Uzmanlar buna "travma sonrası büyüme" diyor. Northwestern Üniversitesi Kellogg School of Management tarafından gerçekleştirilen 2019 tarihli bir çalışmada, araştırmacılar kariyerlerinin başında sorunlarla karşılaşan genç bilim insanlarını inceledi. Bu bilim insanlarının 10 yıl sonra meslektaşlarından daha ilerde olduğunu, makalelerine daha çok atıf yapıldığını ve alanında daha etkili olduğunu gördüler. Çalışmanın baş yazarı Dr. Dashun Wang'in teorisine göre zor deneyimler, kişiye kuvvet ve kararlılık kazandırabilir. Wang, belki de yaşadıkları zorluklar sayesinde bu bilim insanlarının kendilerini geçtiklerini söylüyor.

Artık sen de olumsuzlukları avantaja çevirebileceksin.