Azim Doğuştan mı Gelir, Yoksa Sonradan mı Kazanılır?

30 günlük bir antrenman programını tamamlamak için bir arkadaşınla anlaştın. Sabahları erken kalkıp antrenman yaparak iyi bir ilerleme kaydettin. Hatta bazen öğle molalarında jogging'e çıkıyorsun. Antrenman partnerin ise bir haftadır antrenman bile yapmamış. Bunun nedeni nedir?

Sorunun kaynağı motivasyon eksikliği yerine azim eksikliği olabilir. Bu iki kavram birbirinden farklıdır.

Harvard Tıp Okulu nöroloji bölümünde yardımcı doçent doktor Alexandra Touroutoglou'ya göre azim, rahatsızlık verse veya zorluk yaşatsa bile bir hedefi pes etmeden kovalayabilme becerisidir (Bu hedef bir antrenman serisini tamamlamak ya da yeni bir bölüm okumak olabilir). Touroutoglou, yönettiği bir çalışmada azim hakkında daha fazla bilgi edinmek ve neden bazılarımız (örneğin, haftanın yedi günü antrenman yapan CrossFit tutkunları ve yoga severler) çok azimliyken bazılarımızın spor salonuna gitmek yerine sürekli olarak alarmını ertelediğini öğrenmek amacıyla hayvan ve insan beynini yakından inceledi.

Egzersiz gibi zor işler, anterior midsingulat korteks (aMCC) adı verilen bir sinir merkezini uyarır. Bu sinir merkezi bazı insanlarda doğal olarak daha gelişmiştir. Yüksek fonksiyonlu bir aMCC, bir işin fiziksel gereksinimlerini öngörebilir ve bu işin yapılması için vücudun enerji kaynaklarını etkili bir şekilde kullanır. Düşük fonksiyonlu bir aMCC ise işin gerektirdiği eforu olduğundan daha fazla, ödülü ise olduğundan daha az hesaplayabilir.

Touroutoglou'nun ekibi, bu sinir merkezini tıpkı kasların gibi eğitebileceğini keşfetti. Touroutoglou, "aMCC'nin fonksiyonunu ve dolayısıyla azmini artırabilirsin." diyor. Kısacası, bir aktiviteyi tamamlamak için gereken eforu ne kadar iyi hesaplayabilirsen aktivite o kadar yönetilebilir hale gelir ve aktiviteyi yapma ihtimalin artar.

Azim kazanmak aslında şaşırtıcı derecede basittir. Uzmanlar, bunun için bir işi yapmayı kolaylaştırıp sonra o işi yapmanın yeterli olacağını söylüyor. Sonra da bunu defalarca tekrarlamalısın. İşte yapman gerekenler.

Massachusetts Amherst Üniversitesi spor psikolojisi direktörü Dr. Nicole Gabana, "Neyi hedeflediğini net olarak bilmelisin. Aksi takdirde gidecek bir yönün olmaz." diyor. Bu hedefler zorlu fakat ulaşılabilir olmalıdır. Ulaşılma ihtimali düşük (hatta ulaşması imkansız) hedefler için çalışmak hayal kırıklığına ve bu da herhangi bir hedefe ulaşmak için gerekli olan azmin kaybedilmesine yol açar. Küçük, kısa vadeli hedeflerini ve "uzak" gördüğün büyük, uzun vadeli hedeflerini bir kağıda yaz ve bu hedefleri takip et.

Uzak hedefinin altı ay içinde duatlon (önce koştuğun, sonra bisiklet sürdüğün, sonra yeniden koştuğun bir yarışma) tamamlayacak duruma gelmek olduğunu varsayalım. Bu hedef belki fazla yol bisikleti sürmediğin için seni zorlayacaktır ama sık sık koştuğun ve kondisyon bisikleti kullandığın için imkansız değildir. Bu hedefi küçük hedeflere böl (Örneğin, istediğin aylık koşu mesafesini veya haftalık uyku süresini belirle). Küçük hedefler, büyük hedefe giden yolu oluşturan basamak taşlarıdır. Nike Run Club gibi bir uygulama kullandığında ya da bütün başarılarını bir takvime yazdığında ne kadar ilerlediğini gözünle görebilirsin ve bu da devam etme isteği uyandırır.

Antrenmanlarını mümkün olduğunca planlı yapmak, her gün aynı saatte uyanmak için alarm kurmak ve her gün yataktan kalkar kalkmaz su içmek gibi davranışlar, istikrar oluşturmaya yardımcı olur. Uniformed Services Üniversitesi Sağlık ve Askeri Performans Konsorsiyumu direktörü Dr. Patricia Deuster, şöyle diyor: "Bir şeyi tekrar tekrar yaptığında vücudun buna uyum sağlar. Sanki keman çalmayı öğreniyormuş gibi yeni sinir yolları geliştirirsin."

Alışkanlık edinmek, zor işleri yapmayı kolaylaştırır. Bir eylemi alışkanlık haline getirmekte zorlanıyorsan her güne ayrı ayrı yaklaş. Eylemi her yaptığında, doğru yolda bir adım atmış olursun.

Şekeri kesme veya duatlon tamamlayacak duruma gelme hakkında kendine ne diyorsun? Gabana, şöyle diyor: "Sahip olduğumuz bazı psikolojik eğilimleri aşmak zordur. Düşüncelerinin farkında olabilmek ve bunların davranışlarını, duygularını ve etkileşimlerini nasıl etkilediğini anlayabilmek, en büyük gizli zorluklardan biridir."

En azimli insanlar, yapabileceklerini düşündükleri için değil, yapabileceklerini kanıtlamak için hedeflerini kovalar. O yüzden kendine söylediklerinin hedeflerinle aynı doğrultuda olduğundan emin olmalısın. "İradem yok.", "Berbat bir koşucuyum." gibi düşünceleri aklından çıkar ve onun yerine kendine "Düşündüğümden daha güçlüyüm." de. Kendini geliştirdikçe bu daha kolay hale gelecektir.

Hafta sonu için planladığın uzun koşuyu hiç koşmak istemediğini varsayalım. İsyan eden aMCC'ni kontrol altına almak için kendini o işi başarırken hayal et. Araştırmalar, bu yöntemin seni zihinsel açıdan işi yapmaya hazırlayacağını, öz güvenini artıracağını ve işi yapmanı kolaylaştıracağını gösteriyor.

Muhtemelen korktuğun başına gelmeyecek. Gelse bile ne fark eder? Gereken azmi gösterdin. Bu da ilerlemedir.