Jedno pytanie, które zmieni Twój sposób odżywiania

Dlaczego dziś jadłeś?

Wiemy, to pytanie brzmi dziwnie. Prawdopodobnie dlatego, że odpowiedź wydaje się oczywista: Ponieważ byłem głodny.

Czy aby na pewno? Przypomnij sobie cały dzień, a nawet kilka ostatnich dni, i pomyśl o wszystkich sytuacjach, gdy sięgałeś po przekąskę lub siadałeś do posiłku. Czy robiłeś to, ponieważ naprawdę byłeś głodny? Nie będziesz jedyną osobą, która zaprzeczy.

Ogromna część naszych posiłków jest automatyczna. Jemy, ponieważ jest pora na obiad. Jemy, ponieważ nasz partner kupił przekąski. Jemy, ponieważ akurat teraz mamy czas na jedzenie, ponieważ mieliśmy nieudane spotkanie w pracy, kłótnie z małżonkiem lub dlatego, że przeglądamy pocztę lub media społecznościowe i nawet nie zauważyliśmy, że jemy.

To bezmyślne napełnianie brzucha sprawia, że proste pytanie: „Dlaczego to jem?” ma tak wielkie znaczenie w strategiach związanych ze zdrowym odżywianiem opracowanych przez ekspertów Briana St. Pierre’a i Kristę Scott-Dixon. Oboje pracują w Precision Nutrition, firmie zajmującą się trenowaniem amatorskich i profesjonalnych sportowców oraz doradzaniem im. Oboje uważają też, że to praktyczne podejście oparte na pytaniach pozwala zdać sobie sprawę ze złych nawyków żywieniowych i podjąć właściwe decyzje związane z jedzeniem.

„Odpowiedź na pytanie »dlaczego?« pozwala zidentyfikować głównego winowajcę złej diety: emocjonalne jedzenie. Możesz odkryć, czy jesz z powodu nerwów lub nudów czy może za sprawą jedzenia radzisz sobie ze wstydem lub winą” – mówi St. Pierre, który jest także dyplomowanym dietetykiem. Podaje przykłady klientów, którzy opowiadają mu, że w piątkowy wieczór zjedli całą pizzę lub wypili cztery kieliszki wina – siedząc samemu w domu. „Nikogo nie osądzam, ale takie zachowania mają swoje przyczyny” – mówi. „Jeśli nie zadasz sobie pytania »dlaczego?«, nawet wiedza o tym, co należy jeść, okaże się nieprzydatna”.

Gdy zastanowisz się nad tym, czemu jesz, dojdziesz do następujących konkluzji: ponieważ się denerwuję, spieszę się, jestem zmęczony, jestem naprawdę głodny! „Twoim celem jest wprowadzanie małych pozytywnych zmian związanych z tymi przyczynami. Pomyśl o nich jak o krokach prowadzących do kontinuum zdrowego odżywiania” – mówi Scott-Dixon, dyrektorka programowa w Precision Nutrition i edukatorka żywieniowa z ponad 20-letnim doświadczeniem. Oto drobna zmiana, która podziałała w jej przypadku: w połowie posiłku weź głęboki wdech. „Ta czynność pozwala mi odzyskać kontrolę” – mówi. „Nie spieszę się ani nie wpycham bezmyślnie jedzenia do buzi – świadomie podejmuję decyzję, że chcę jeść”.

Właśnie to zespół Precision Nutrition nazywa „sztuką pauzy”. 5-sekundowa chwila, która pozwala umysłowi się obudzić i wsłuchać w sygnały ciała dotycząca głodu. Dzięki temu możesz przestać jeść, gdy jesteś już najedzony, ale nie pełny. Słowa „pauza” ma kluczowe znaczenie. „Nie mówimy stop” – mówi Scott-Dixon. „Możesz kontynuować jedzenie, jeśli chcesz. Posiłek jest cały czas dostępny. Jeśli jednak chcesz dowiedzieć się, czy naprawdę chcesz jeść, zrób pauzę”.

Jeśli wydaje Ci się to zbyt łatwe, cóż, po prostu spróbuj. Usiądź do posiłku bez telewizora, telefonu ani gazety. Zjedz kawałek, odłóż widelec, zrób pauzę: pomyśl o tym, dlaczego jesz. „To naprawdę trudne” – mówi Scott-Dixon. „To rozwiązanie pozwala jednak całkowicie zmienić swoje podejście do jedzenia”.

„Czołowi sportowcy również stosują podobne podejście pełne uwagi” – mówi St. Pierre. Popatrz na bejsbolistę wchodzącego na stanowisko pałkarza, który bierze głęboki wdech i przygotowuje się do uderzenia. Popatrz na piłkarza oddychającego głęboko przed wykonaniem rzutu karnego. „Sportowcy wykonują te czynności intuicyjnie cały czas, aby się uspokoić i nie spieszyć się ani nie popełnić błędu wynikającego z automatyzmów” – mówi. „Nie medytują przez 10 minut – to tylko jeden oddech, który pozwala im się zresetować”. Taka sama zasada dotyczy jedzenia.

„Możesz zatrzymać się także w połowie jedzenia czegoś niezdrowego” – mówi Scott-Dixon. Powiedzmy, że zajadasz stres frytkami, ale z tyłu głowy masz pauzę i oddech. Dochodzisz do wniosku, że nie jesteś głodny i nie chcesz tego jeść. „Nie dramatyzuj” – radzi Scott-Dixon. „Zamiast tego pomyśl: »tak, mam się!«. Ciesz się tą chwilą i pamiętaj o niej, gdy następnym razem będziesz chciał sięgnąć po jedzenie w stresie”.

Podejmowanie tych świadomych decyzji naprawdę daje dobre rezultaty, zwłaszcza gdy nachodzi nas ochota na małe co nieco. Scott-Dixon zagłębia się w temat i zadaje sobie pytania: „Czego oczekuję od tego jedzenia? Jak będę się czuła po zjedzeniu tego? Czy zjedzenie tego sprawi, że stres, frustracja czy gniew, które odczuwam, osłabną?”. „Te pytania są niezwykle przydatne” – dodaje – „ponieważ ludzie mogą natychmiast otrzymać odpowiedzi: zdają sobie sprawę, że powodem jedzenia przez nich pizzy w piątkowy wieczór jest potrzeba odpoczynku, oddechu lub oderwania się.

Właśnie w takich przypadkach widać, jakie efekty daje metoda oparta na pytaniach: gdy zadajemy sobie pytanie dlaczego?, przerywamy rutynę polegającą na bezmyślnym jedzeniu i dajemy sobie szansę na dowiedzenie się, jaki jest prawdziwy cel jedzenia. A co, jeśli uznasz, że naprawdę masz ochotę na kolejny deser lub jeszcze jednego drinka? „Przynajmniej podejmujesz świadomą decyzję” – mówi St. Pierre. „W większości przypadków świadomy namysł nad tym, co jesz lub pijesz, pomoże Ci zachować umiar”.

Zrób z tego nawyk: aby uniknąć bezmyślnego jedzenia, w trakcie posiłku zrób 5-sekundową pauzę. Połącz to zachowanie z nawykiem, który już masz, np. braniem łyka wody. Więc gdy następnym razem, będziesz sięgał po wodę, pamiętaj o pauzie. Nie zapomnij sobie pogratulować – w ten sposób utrwalisz w sobie ten nawyk.