Maksymalny dystans: 12 prostych sposobów na przedłużenie życia butów do biegania

W lecie 2020 roku Dora Atim, trenerka biegania z Londynu, znalazła się na angielskiej wsi.

„Dosłownie zalałam się łzami w samym środku lasu” – wspomina. „Było to jednak uczucie ulgi, czystej radości. Nie mogłam uwierzyć, że mam dostęp do tego wszystkiego”.

Ten rodzaj więzi ma sens. Kiedy przemierza się jakąś przestrzeń – widząc jej piękno, doświadczając jej mocy – naturalnym jest, że chce się ją zachować.

Dobrą wiadomością jest to, że lepsze dbanie o planetę przypomina stawanie się lepszym biegaczem lub biegaczką: w jednym i drugim liczą się codziennie nawyki. Nawet coś tak pozornie mało istotnego jak dbanie o buty do biegania, aby służyły Ci dłużej, w szerszej perspektywie ma ogromne znaczenie, ponieważ oddalasz dzięki temu zakup nowej pary.

Zapytaliśmy więc naszą globalną społeczność biegaczy i biegaczek – od osób profesjonalnie uprawiających sport po projektantki i projektantów Nike – jak dbają o swój sprzęt. Nie znamy wszystkich odpowiedzi, ale i tak możemy nauczyć się wiele od siebie nawzajem. Zapoznaj się poniżej z naszymi najlepszymi radami, wybierz te, które najbardziej Ci odpowiadają i razem z nami dbaj o środowisko.

„Dzięki wykształcaniu w sobie empatii wobec rzeczy, które posiadamy, mamy ogromną szansę na stworzenie bardziej przyjaznych środowisku praktyk” – mówi Shelby Wauligman, projektantka butów do biegania w Nike. „Jeśli szanujemy rzeczy, bardziej dbamy o to, aby służyły nam jak najdłużej”.

Tworzenie więzi ze swoimi butami do biegania może polegać na założeniu spersonalizowanych sznurowadeł, ozdobieniu ich inspirującym cytatem lub zabieraniem ich ze sobą zawsze, gdy wyjeżdżasz w podróż – tak jak Raj Mistry, starszy projektant odzieży w Nike, który ze swoimi butami zwiedził kawał świata, od zamku w Edynburgu po ulice Hanoi.

Oto rada, z której możesz skorzystać podczas kolejnych zakupów: „Zadaj sobie pytanie o to, czego oczekujesz od biegania, a nie od butów” – mówi Jo Micheli, EKIN z Los Angeles (to nasza nazwa dla ekspertek i ekspertów ds. produktów Nike, a także słowo Nike czytane od tyłu).

Aby czerpać jak największe korzyści zarówno z butów, jak i z biegania, przed zakupem zadaj sobie pytanie „dlaczego”. Zamierzasz biegać na łonie natury? Buty do biegania w terenie lepiej poradzą sobie na wyboistym szlaku pełnym kamieni. Jeśli natomiast chcesz pokonywać kolejne kilometry na chodniku lub bieżni, najlepszym wyborem będą buty do biegania po asfalcie z amortyzacją.

„Każde buty mają oczekiwaną długość życia. Za każdym razem, gdy wkładasz je na stopy, upływa jego część” – mówi Chris Bennett, główny trener Nike Running na poziomie globalnym. „Twoje buty nie zapewniają już takiej dynamiki, a przebiegły dopiero 300 kilometrów? Cóż, musisz dodać do tego kolejne 500, które przeszły”. Następnym razem, gdy wyjdziesz z domu załatwiać swoje sprawy, pamiętaj więc, że włożenie butów do biegania może oznaczać skrócenie ich życia o jeden bieg.

Jeśli natomiast wykorzystujesz te cenne kilometry na chodzenie w nowych butach do biegania, aby je rozbić, wypróbuj wskazówkę od profesjonalnego biegacza średniodystansowego Craiga Engelsa. „Wyjmuję wkładki ze starych butów i wkładam je do nowych” – tłumaczy, dodając, że znoszone wkładki pomagają mu unikać skurczy, więc może bez obaw ruszyć na trasę w nowiutkiej parze butów.

Gdy mówiliśmy, że te rady będą nieskomplikowane, nie blefowaliśmy. Nawet poświęcenie chwili po każdym biegu na odwiązanie sznurowadeł może w dłuższej perspektywie być zbawienne dla Twoich butów do biegania.

Za każdym razem, gdy zdejmujesz buty bez wcześniejszego odwiązania sznurowadeł – prosimy, nie rób tego! – ryzykujesz naruszenie strukturalnej integralności zapiętka. „Gdy zaczynasz go rozbijać, musisz liczyć się z tym, że odbije się to na Twoich biegach” – ostrzega Jo. Ten powszechny zły nawyk może prowadzić też do wkładania stopy w zawiązany but przed kolejnym biegiem – a więc podwójnej szkody dla buta, nie mówiąc już o wsparciu. Daj sobie chwilę na sznurowanie – skorzysta na tym zarówno but, jak i stopa.

Sznurowadła nie są dla Ciebie? Możesz postawić na buty Nike FlyEase z systemem łatwego wkładania i zdejmowania lub wybrać parę spersonalizowaną dzięki Nike By You z systemem sznurowania ze stoperem w wybranych modelach. Łatwizna!

Wilgoć może znacząco skrócić życie butów. „To idealne miejsce dla bakterii. Musisz pamiętać, że pocisz się w tych butach, biegasz w nich po kałużach i wilgotnych terenach” – wyjaśnia trener Bennett. „Czasami butom nie udaje się dociągnąć do tych 500 lub 600 kilometrów nie dlatego, że tracą funkcjonalność, amortyzację czy dynamikę – po prostu zaczynają śmierdzieć”.

Aby sobie z tym poradzić, pamiętaj, aby zawsze suszyć buty po bieganiu. Zacznij po prostu od umieszczenia ich w przewiewnym miejscu.

Buty porządnie przemokły? Pójdź o krok dalej i włóż do środka zwinięte gazety, które wchłoną wodę i przyspieszą proces schnięcia. Raj, projektant odzieży, trzyma nawet w garażu wiadro z ryżem tylko do suszenia butów – trik, który można wykorzystać także, aby pozbyć się wilgoci z telefonu.

Wskazówka, co do której zgodna była większość biegaczy i biegaczek: odpuść sobie korzystanie z suszarki. Według inżynierek i inżynierów zajmujących się kontrolą jakości (tworzą zespół, który testuje produkty Nike i wystawia je na działanie różnych żywiołów w specjalnym laboratorium) wysoka temperatura źle wpływa na klej i inne elementy, które trzymają buty w całości.

Buty do biegania również potrzebują dni na odpoczynek. „To dla nich jak regeneracyjny shake” – mówi Amritpal, maratończyk i trener. „Pozwól im odsapnąć po biegu, aby były gotowe na kolejny raz”.

Jak długo powinien trwać odpoczynek? Według naszego zespołu inżynierskiego – nie mniej niż 24–48 godzin. Twierdzą, że choć dokładny czas regeneracji butów zależy od wiele czynników (materiału, wagi, terenu, dystansu), odczekanie, aż podeszwy środkowe z pianki wrócą do swojego kształtu po biegu, sprawia, że możesz liczyć na pełne wsparcie podczas kolejnej aktywności i zachowanie dynamiki przez dłuższy okres.

Jeśli biegasz częściej, masz dobry powód do tego, aby rotować butami. Choć kupno kolejnej pary może być sporą inwestycją, dzięki niej Twoje buty będą służyły Ci przez długi czas – w takim przypadku nie musisz obawiać się, że konieczna będzie szybsza wymiana z powodu przedwczesnego zużycia butów.

„Nie wszystkie nawierzchnie są sobie równe” – podkreśla trener Bennett. „Nie potrzebujesz tyle amortyzacji, gdy biegasz po trawie. Część pracy wykonuje ona za Ciebie”. Gdy tylko masz taką możliwość, staraj się wybierać bardziej miękkie nawierzchnie (trawę, szlak, bieżnię, plażę), aby dać odpocząć sprzętowi i ciału. To rada, którą trener Bennett dawał trenowanym przez siebie biegaczom ze szkoły średniej i biegaczom przełajowym, którzy nie mieli możliwości kupienia kilku par butów. Jednak nawet czołowi biegacze, tacy jak Craig, stosują ją w swoich treningach.

„Przebiegamy od 100 do 150 kilometrów tygodniowo, więc celem jest znalezienie miękkiej nawierzchni” – Craig opisuje reżim treningowy swojego zespołu, dodając, że jego ulubioną nawierzchnią jest tor żużlowy. „Gdy biegasz po betonie, nacisk na buty jest o wiele większy”.

Jeśli chodzi o buty do biegania, wiek to tylko liczba. Mniej liczy się to, jak długo je masz, a więcej, ile kilometrów mają na koncie. Jak mówi trener Bennett: „To nie karton mleka”. Buty nie mają daty przydatności, więc nie obawiaj się sięgnąć po zakurzoną parę, która nie była jednak używana przesadnie często. Jednak gdy już zaczniesz w nich biegać, zwracaj uwagę na liczbę przebiegniętych kilometrów.

Jak można to zrobić w łatwy sposób? Użyj aplikacji Nike Run Club. Wystarczy, że oznaczysz swoją parę (lub pary!) butów i określony dystans, a aplikacja będzie automatycznie zapisywała przebiegnięte kilometry podczas każdego biegu i da Ci znać, gdy osiągniesz swój cel.

Choć liczba pokonanych kilometrów nie musi być ostatecznym wyznacznikiem tego, czy buty nadają się do użytkowania, jest to najłatwiejszy sposób, aby w przybliżeniu określić ich stan. Według zespołu inżynierskiego Nike zajmującego się kontrolą jakości większość butów Nike powinna wystarczyć co najmniej na 300–500 kilometrów. Kluczowe słowa to „co najmniej” – jeśli mają tyle na liczniku, ale nadal spełniają swoje zadanie i wyglądają dobrze, wstrzymaj się z ich wyrzucaniem. Mogą mieć jeszcze trochę paliwa w baku.

W chwili, gdy pojawiają się pierwsze bóle, niektóre biegaczki i niektórzy biegacze zaczynają szukać nowej pary butów. Jednak biegaczka Danielle Girard zachęca sportowców i sportowczynie, którym pomaga, do ponownego przyjrzenia się ich aktywnościom przed biegami i po nich, zanim zdecydują się na ten krok.

„Po każdym biegu bolą Cię łydki?” – pyta Danielle, która nadal jest zapaloną biegaczką. „Być może problemem są Twoje buty, a Ty potrzebujesz większej amortyzacji – być może chodzi jednak o to, że Twoje łydki są spięte i musisz mocniej się rozciągać”. Innymi słowy, może chodzi o Ciebie, a nie o buty.

Im więcej będziesz biegać, tym lepiej poznasz swoje ciało i swój sprzęt oraz tym lepiej będziesz w stanie rozwiązywać pojawiające się problemy. W międzyczasie pamiętaj o rozgrzewce i ćwiczeniach po zakończeniu biegania, zanim dojdziesz do wniosku, że przyczyną są buty – oraz oczywiście dokładnie przyglądaj się wszystkim stałym i powracającym uczuciom dyskomfortu.

„Buty czyści się po to, aby pozbyć się pyłu i brudu ukrytych w szwach i innych miejscach, w których nie powinny się znajdować. Chodzi o to, aby materiał jak najdłużej był w dobrym stanie” – mówi Rikke Bonde, projektantka materiałów w Nike i zapalona ultramaratonka. „Jeśli czyścisz buty, służą Ci dłużej”.

Niektórzy biegacze i niektóre biegaczki, z którymi rozmawialiśmy, co jakiś czas czyszczą buty wodą z mydłem – robi tak na przykład Kelechi Okorie, mieszkający w Londynie pracownik branży kreatywnej i członek klubu biegowego TrackMafia, który urządza butom taką kąpiel raz w miesiącu.

Inni preferują delikatniejsze techniki czyszczenia butów: projektantka Nike Shelby poleca wycieranie błota z butów w trawę, używanie patyka do usuwania brudu z bieżnika i korzystanie z wielorazowych szmatek do wycierania butów, gdy zajdzie taka potrzeba.

Wiele osób pyta, czy można wrzucić buty do pralki, jednak biegacze i biegaczki, z którymi rozmawialiśmy, wolą poświęcić trochę więcej czasu i umyć buty ręcznie. Popatrz na to jak na kolejną okazję do budowania więzi z butami (patrz: porada nr 1).

Buty do biegania mają skomplikowaną strukturę, ale ich naprawa nie musi taka być. „Jeśli coś się psuje, ale konstrukcja butów jest w porządku, naprawiam je” – mówi Kelechi, biegacz z Londynu, który nauczył się, jak zaszyć rozdarcie w cholewce modelu Epic React, oglądając filmik instruktażowy na YouTube. „W Google znajdziesz wszystko”.

Choć poważniejsze naprawy powinno się zostawić profesjonalistom, proste reperowanie cholewki czy podeszwy zewnętrznej to coś, czym może się zająć każdy biegacz i każda biegaczka. Czasami wystarczy wymienić postrzępione sznurowadła lub wzmocnić obszary narażone na ścieranie taśmą naprawczą.

„Nie przejmuję się zbytnio swoimi rzeczami” – wyjawia Rikke, projektantka materiałów, która podczas ultrabiegów nosi przy sobie zestaw do szycia. „Wiem, że jeśli naprawię coś porządnie, lub przynajmniej spróbuję, będę mogła dalej to nosić, albo naprawić ponownie”.

„Celem nie jest przedłużanie życia butów w nieskończoność. Chodzi o to, aby wydłużyć je tak, aby wytrzymały tyle, ile powinny” – mówi trener Bennett. „Nie staramy się wskrzeszać butów, które odeszły już na wieczny odpoczynek”.

Skąd mieć pewność, że to już koniec drogi? Trzeba wziąć pod uwagę wiele czynników. Po pierwsze, ile kilometrów w nich przebiegnięto. (Pamiętaj, według naszych inżynierek i inżynierów zajmujących się kontrolą jakości taki dystans to od 300 do 500 kilometrów). W dalszej kolejności popatrz na swoje buty i swoje ciało. Na butach widać znaki znoszenia? Bieżnik jest już prawie gładki? Czujesz mniejszą dynamikę lub potrzebujesz dłuższej regeneracji po biegu? Jeśli tak wygląda Twoja sytuacja… gratulacje! Twoje buty mają za sobą długie i piękne życie. Poczuj dumę. A potem przestań w nich biegać.

Choć nie będą towarzyszyć Ci podczas biegów, nie oznacza to, że musisz się z nimi żegnać na zawsze. Jeśli Twoje stare buty nadal są w przyzwoitym stanie, możesz dać im drugie życie jako buty do noszenia na co dzień czy do prac w ogrodzie, lub przekazać je potrzebującym. Jeśli jednak nie nadają się już kompletnie do niczego, możesz zanieść je do sklepu Nike biorącego udział w programie recyklingu.

Nasze codzienne nawyki się sumują – zobacz, ile jesteśmy w stanie osiągnąć dzięki współpracy. Jeśli uważasz, że te informacje na temat dbania o buty mogą okazać się przydatne, przekaż je dalej innym osobom.

„Społeczność biegaczy i biegaczek to doskonała grupa docelowa dla takich postaw. Tworzy ją wiele troskliwych osób, które biegając, spędzają czas na świeżym powietrzu. Mają w sobie tę więź ze środowiskiem” – mówi projektantka Nike Shelby, która biega, aby oczyścić umysł i czuć nieustanną inspirację. „Musimy znormalizować dbanie o rzeczy, które posiadamy. Im więcej osób będzie to robiło, tym bardziej zmieni się cała kultura”.

Artykuł powstał w ramach Move To Zero: inicjatywy Nike mającej na celu wyeliminowanie odpadów i emisji dwutlenku węgla, aby zabezpieczyć przyszłość sportu.