Buntownicy nigdy nie mają dość

„Dzisiaj idę pobiegać sam”. Tak Steve Prefontaine często mówił swoim kolegom z drużyny. Nie była to jednak do końca prawda. W rzeczywistości jechał do położonego około 100 km na północ od Eugene zakładu karnego stanu Oregon w Salem, by tam pobiegać i porozmawiać z więźniami.

Więzienie w stanie Oregon jest jednym z najstarszych w USA. Pierwsi więźniowie pojawili się tam już w 1869 roku. Za wysokim na prawie 8 metrów murem zakładu karnego znajduje się bieżnia asfaltowa o długości 400 metrów i działa jeden z najstarszych więziennych klubów biegowych w kraju. Powstał on we wczesnych latach 70. XX wieku, a jego założycielem był nie kto inny, jak sam Prefontaine.

Zaczęło się od wizyty w więzieniu w ramach projektu socjologicznego, a skończyło się na czymś, co Pre odczytywał jako realizację wyższego celu. „Gdy poznał więźniów, zaczął prowadzić program treningowy, który bardzo mu się spodobał” – mówi działowi archiwalnemu Nike jego koleżanka z klasy Mary Marckx. „Pre uważał, że bieganie może zmienić czyjeś życie. Lubił też kontakt z ludźmi”.

Minęło już prawie 50 lat od jego przedwczesnej śmierci, ale ziarno, które zasiał w oregońskim więzieniu, wydało owoce. Co roku w okresie od marca do października klub biegowy organizuje biegi na 5 km i 10 km. Zwieńczeniem sezonu jest półmaraton. Cywile mają możliwość dołączenia na czas biegu do liczącego 150 członków klubu – czasami jest to dla więźniów jedyna okazja do kontaktu ze światem zewnętrznym. Aby wziąć udział w biegu, osadzony musi przez okres osiemnastu miesięcy dobrze się sprawować. Wymóg ten nie jest prosty do spełnienia, a mimo to chętnych jest tyle, że nie wszyscy mogą się zakwalifikować i trzeba tworzyć listy rezerwowe.

Biegacze z całego świata pielgrzymują do Eugene, by tam odwiedzić poświęcone mu miejsce pamięci. Składają kwiaty, plakietki z numerami startowymi z maratonów, a także listy, w których piszą o nadziei i swoich marzeniach, oddając w ten sposób hołd człowiekowi, który pokazał wszystkim, że w bieganiu nie chodzi tylko o szybkość – chodzi o to, by mieć odwagę być sobą. Chociaż wielu biegaczy z klubu biegowego przy oregońskim więzieniu nigdy nie będzie w stanie wybrać się w godzinną podróż do miejsca pamięci, to w 1997 roku klub zdołał zebrać pieniądze na tablicę z dedykacją.

„Pre cały czas z nami biega, ponieważ szanujemy dziedzictwo, które po sobie zostawił w zakładzie karnym w Oregonie” – napisał jeden z przebywających tam więźniów w odpowiedzi na pytanie, które dział archiwalny Nike wysłał przez straż więzienną. „Pre znajdował ukojenie w odwiedzaniu naszego zakładu. Chociaż wszyscy pamiętamy go jako człowieka, któremu nie zależało na tym, co inni o nim myślą, to niewiele osób spoza więzienia wiedziało, gdzie jedzie, gdy się tutaj wybierał”.

„Jego naturalny talent oraz buntownicza natura robiły na nas duże wrażenie” – pisał dalej więzień. „Chociaż znalazł się tutaj po to, by trenować i promować bieganie jako styl życia, to został najbardziej zapamiętany za to, że po prostu spędzał z więźniami czas po zakończeniu biegu i rozmawiał z nimi o życiowych próbach. Minęło już kilkadziesiąt lat od czasu jego wizyt i przedwczesnej śmierci, więc w więzieniu nie ma już żadnego z ówczesnych osadzonych. Jednak jego duch żyje w legendach, a on sam już osiągnął status ludowego bohatera”.