Kan deze muziek je gezondheid verbeteren?

We weten allemaal dat Beethoven en Mozart genieën waren. Maar wie had ooit gedacht dat hun eeuwenoude meesterwerken een rol zouden spelen in de snelgroeiende trend die 'wellness music' heet?

In feite is alle muziek waardoor je je beter gaat voelen te beschouwen als 'wellness music', ofwel medicinale muziek, zoals onderzoekers het noemen, aldus Lyz Cooper, oprichter van de British Academy of Sound Therapy. Op een dieper niveau, zegt Cooper, bestaat wellness music uit composities met 'geluidsvitaminen', die lichaam en geest voorzien van 'voedingsstoffen'.

"Geluidsvitaminen zijn kleine muzikale elementen in een muziekstuk, zoals lage tonen of een langzaam tempo, die aantoonbaar neurologische effecten hebben," zegt ze. Door die effecten voel je je bijvoorbeeld kalmer of tevredener, wat op den duur fysiologische voordelen kan opleveren (maar daarover straks meer).

Cooper voorspelt, net als veel bekende trendwatchers, dat medicinale muziek op het punt staat door te breken. Er zijn al muziek- en meditatie-apps die daarvoor speciale nummers bevatten en er zijn nieuwe platforms die met behulp van kunstmatige intelligentie gepersonaliseerde genezende melodieën aanbieden. En, zegt Cooper, na een veelbewogen jaar als dit, is er waarschijnlijk nog nooit zoveel behoefte geweest aan mogelijkheden om thuis, kosteloos of voor een schappelijke prijs, te kunnen relaxen en herstellen.

Via MRI's is aangetoond dat medicinale muziek meerdere delen van de hersenen doet oplichten, met name het lymbisch systeem. "Het lymbisch systeem is het emotionele centrum van de hersenen en staat in verbinding met de hersengebieden die onze hartslag, ademhaling en ook onze stemming reguleren," aldus Veena Graff, MD, docent anesthesiologie en intensive care aan de universiteit van Pennsylvania. Met andere woorden, als je naar deze muziek luistert, krijgt je lichaam vanuit je hersenen de boodschap dat het tijd is om tot rust te komen.

Alle muziek leidt tot de aanmaak van neurotransmitters, zoals dopamine en andere endorfinen, die zorgen voor lagere of juist hogere stress-indicatoren. "Daardoor maakt bepaalde muziek ons melancholiek, blij, verdrietig of boos, en worden we er kalm of juist energiek van", vertelt Graff. Als de stress-indicatoren worden verlaagd "kunnen we in een toestand van diepe ontspanning komen – een andere bewustzijnstoestand – die heerlijke, warme, omfloerste plek waar je je bevindt als je bijna in slaap bent of nog wakker moet worden," aldus Cooper. Als je je daar bevindt, is dat niet alleen prettig op dat moment, maar "er zijn ook allerlei mogelijke gezondheidsvoordelen aan verbonden, zoals een positieve stemming, en vermindering van angst, spierspanning en pijn."

Hoe meer vitaminen een nummer bevat, hoe lager de stress- en ontstekingsindicatoren, aldus Graff. Haar onderzoek heeft aangetoond dat de inzet van medicinale muziek, net als meditatie, de angst voor een operatie kan verminderen. Volgens haar worden de beste vitaminen geleverd door instrumentale muziek met 60 tot 80 beats per minuut, en weinig ritme- en toonwisselingen. (Dus waarschijnlijk niet door je favoriete indie-band, maar eerder door klassieke en yoga-achtige muziek.) Al deze muzikale elementen zorgen ervoor dat je brein en je lichaam overgaan van de instelling vecht-of-vlucht naar een toestand van rust en herstel.

Cooper ontdekte dat sommige geluidsvitaminen, zoals een geleidelijke overgang naar een trager ritme, bij de luisteraar direct kunnen resulteren in een lagere hartslag en/of bloeddruk. Dat bleek uit een test van een van haar muziekstukken. "Het is getest in het Mindlab van de universiteit van Sussex en bleek een krachtig ontspanningsmiddel. Het werkt zelfs zo goed, dat wordt beweerd dat mensen die het in de auto op de radio horen maar beter even aan de kant kunnen gaan staan," vertelt ze.

Beide experts geven aan dat onze kennis over de potentie van muziek als medicijn nog maar in de kinderschoenen staat. Maar dankzij de technologische vooruitgang op het gebied van fitnesstrackers, wordt het voor onderzoekers mogelijk om je hartslag en bloeddruk te meten tijdens het luisteren naar verschillende stukken muziek, zodat ze kunnen vaststellen welke geluidsvitaminen het beste effect sorteren. Op basis daarvan kunnen ze ze gebruiken om een bepaald effect op te wekken, zoals slaap, rust of spierherstel na een training.

'Wellness music' is een categorie die bestaat uit een aantal, door onderzoek ondersteunde, muzikale subgenres, zoals ambient, chill, klassiek, downtempo en healing, aldus Graff. Zoek die genres op je streamingplatform op en probeer ze uit totdat je muziek hebt gevonden die je hoofd leeg kan maken en je in het moment kan brengen. Of, als je op zoek bent naar bepaalde rustgevende muziek, ga dan voor deze tips:

• Herstel na een work-out: "Uit onderzoek blijkt dat geluiden met een lage frequentie leiden tot een dieper niveau van spierontspanning," aldus Cooper. Ze raadt aan om Paua te proberen, wat bijzonder goed zou zijn om te ontspannen na een training.
  
  
• Ontspanning voor het slapen: Zoek muziek met lange, lage tonen, die je eerder een 'soundscape' zou noemen dan muziek, in de zin dat er niet te veel verandering in zit, stelt Cooper voor. Je moet vooral geen muziek gebruiken met hoge, scherpe geluiden. Probeer voor het slapengaan een keer te luisteren naar Somnus X (door Cooper zelf gecomponeerd), dat begint als een brede soundscape, waarna het geluid gedurende tien minuten langzaam wegebt.
  
  
• Tegen acute stress: Als je kiest voor een geluidtrack waarin ademhalingsoefeningen zijn opgenomen (hierbij zijn woorden wel toegestaan), heeft dat een dubbel effect op je brein en je lichaam, waardoor je eerder in de rust-en-herstel-stand komt. Een aanrader is BB1, Coopers eigen oefentrack voor evenwichtige ademhaling. Hiermee kun je in minder dan vijf minuten je stressniveau verlagen.
  
  

En nog een algemene tip: wanneer of waarom je ook naar muziek luistert, "het is altijd beter om een goede koptelefoon te gebruiken, omdat je dan meer ondergedompeld raakt in de muziek," aldus Cooper, "en je kunt de basfrequenties echt door je hele lijf voelen gaan."

Eén enkele dosis medicinale muziek heeft vaak al direct een positief effect, maar als je minstens vijf minuten per dag luistert, heb je er steeds meer baat bij. "Uit ons onderzoek blijkt dat er sprake is van een cumulatief effect," aldus Cooper. "Hoe meer je luistert naar deze muziek, des te groter worden de positieve effecten, net als bij meditatie of mindfulness. Je kunt dieper gaan omdat je de muziek kent." Of: hoe meer vertrouwd je raakt met zen via Mozart, des te meer zen kun je worden.