Alles wat experts willen dat je weet over de vrouwelijke atletische triade

Voor vrouwelijke atleten van alle leeftijden en fitheidsniveaus is het bewezen dat sporten allerlei voordelen oplevert, zoals meer zelfvertrouwen en een sterker, gezonder lichaam. Sommige atleten schieten echter door met sporten en laten adequaat herstel en goede voeding erbij inschieten, wat kan leiden tot een relatief vaak voorkomende aandoening: de vrouwelijke atletische triade.

Volgens een artikel uit 2000 in American Family Physician bestaat de vrouwelijke atletische triade uit drie onderdelen:

• Verstoord eetgedrag. Zonder voldoende voeding om het lichaam van brandstof te voorzien en te herstellen, kan de atleet vermoeid raken en/of gaan onderpresteren, aldus Bridget J. Quinn, sportarts in het Female Athlete Program van het Boston Children's Hospital en medisch hoofdadviseur voor het Boston Ballet.
• Onregelmatige menstruatie. Slechte voeding, een lage calorie-inname en een grote energiebehoefte door sporten kunnen een onregelmatige menstruatie veroorzaken of leiden tot amenorroe, oftewel het uitblijven van de menstruatie. "Als je menstruatiecyclus wordt beïnvloed, is dat een teken dat er iets in het lichaam niet goed functioneert", zegt Quinn.
• Lage botmineraaldichtheid. Als de menstruatie stopt, kunnen de daarmee gepaard gaande hormonale veranderingen het proces van de botopbouw verstoren, waardoor de botten verzwakken en in ernstige gevallen osteoporose (lage botmineraaldichtheid) kan ontstaan.
  
  

De triade zie je met name optreden bij duursporten zoals atletiek, zwemmen, turnen, kunstschaatsen en roeien. Maar het kan atleten van alle leeftijden en vaardigheden treffen, zegt Quinn.

Volgens 'Female Athlete Series: Female Athlete Triad', gepubliceerd door Boston's Children Hospital Sports Medicine, kan een onbehandelde vrouwelijke atletische triade ernstige gevolgen hebben, zoals onvruchtbaarheid, een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, en een verhoogde kwetsbaarheid voor stressfracturen.

De vrouwelijke atletische triade valt onder de noemer relatief energietekort bij sporters, ook wel RED-S (Relative Energy Deficiency in Sport) genoemd, een syndroom van gezondheidsproblemen en afnemende sportprestaties door een tekort in de hoeveelheid calorieën die nodig is voor de energiebehoeften van sporten, volgens het Boston Children's Hospital.

Aangezien de symptomen een breed spectrum beslaan, kan het lastig zijn om de vrouwelijke atletische triade te diagnosticeren. Ten eerste kunnen de drie symptomen komen en gaan. Zo kan het bijvoorbeeld voorkomen dat de atleet in een periode van overtraining blijft menstrueren.

Of de atleet heeft een goed trainingsprogramma, maar de menstruatie blijft uit vanwege een te lage calorie-inname. "Het hoeft geen kwestie te zijn van het een of het ander", zegt Quinn.

Voor het stellen van een diagnose en het opstellen van een behandelingsplan is het essentieel om naar een arts of een vergelijkbare gelicentieerde medische professional te gaan. Quinn vertelt dat tijdens deze eerste beoordelingen gekeken wordt naar een aantal belangrijke factoren, zoals:

• Het uitblijven van meerdere menstruaties achter elkaar
• Een stressfractuur oplopen tijdens het sporten
• Het vermoeden van een verstoord eetgedrag

Quinn raadt atleten aan om verder te kijken dan deze factoren. "Een lage energiebeschikbaarheid heeft weerslag op heel veel systemen in het lichaam", zegt ze. De triade kan zich ook op de volgende manieren manifesteren:

• Vaak voorkomende maag-darmproblemen, zoals een opgeblazen gevoel en constipatie
• Chronische vermoeidheid
• Terugkerende blessures

Conclusie: als je het gevoel hebt dat er iets niet in de haak is, ga dan naar je huisarts.

Vertel je huisarts je volledige medische voorgeschiedenis. De American Academy of Orthopaedic Surgeons adviseert om daarbij na te gaan wat je eet, of er veranderingen zijn opgetreden in je gewicht, of je menstruaties hebt overgeslagen en wat voor blessures je hebt gehad.

De arts zal een lichamelijk onderzoek doen, waarbij je lengte en gewicht, bloeddruk, zicht, en hart- en longfunctie kunnen worden gemeten en je spieren, botten en gewrichten kunnen worden onderzocht. Ook kan er gebruik worden gemaakt van laboratoriumtests om te controleren op zwangerschap, schildklierproblemen en andere medische aandoeningen om andere mogelijke oorzaken van je symptomen uit te sluiten. En als er uit je symptomen en medische voorgeschiedenis naar voren komt dat je verzwakte botten hebt, kan de arts een botdichtheidstest aanbevelen. Zo krijg je inzicht in hoe je het beste kunt trainen en je lichaam kunt laten herstellen, en verlaag je tegelijkertijd de kans op stressfracturen en andere gerelateerde blessures.

Als je de diagnose vrouwelijke atletische triade krijgt, kan de arts je doorverwijzen naar een team specialisten. "Het is een interdisciplinaire aanpak", vertelt Michelle T. Barrack, PhD, erkend gecertificeerde specialist en voorzitter van de Female and Male Athlete Triad Coalition.

Afhankelijk van de symptomen en gezondheidsproblemen kan dit team specialisten bestaan uit een sportdiëtist, therapeut of psycholoog, en een gynaecoloog en/of endocrinoloog.

Het voornaamste doel van de behandeling is om de voeding te verbeteren en zo op een goed lichaamsgewicht te komen, de energie aan te vullen en de menstruatiecyclus te herstellen.

Mocht de atleet ook de diagnose van een eetstoornis krijgen, dan is het essentieel om een psychotherapeut en een diëtist in te schakelen.

De vrouwelijke atletische triade is een sluw syndroom, zegt Quinn. Wees alert op de waarschuwingstekens en raadpleeg liefst zo snel mogelijk je huisarts of een andere gelicentieerde medische professional. "Hoe eerder je begint met de behandeling, hoe makkelijker het is om je energie en voeding weer op peil te krijgen en langetermijneffecten te voorkomen, met name voor je botten", aldus Barrack.

Tekst: Lauren Bedosky