Wat zijn triggerpoints en hoe kun je ze behandelen?

Wanneer je een lichaamsbehandeling krijgt zoals een massage, dry-needling of acupunctuur, kan je een stijve plek voelen — alsof er een deel van je spier vastzit. Volgens Jason Kart, doctor in de fysiotherapie, zit je er niet ver naast met die gedachte.

Deze knopen worden ook wel triggerpoints genoemd. Ze kunnen pijn veroorzaken, je bewegingsvrijheid beperken en mogelijk ook tot een hogere kans op blessures leiden. Gelukkig zijn er een aantal strategieën om triggerpoints te behandelen en te voorkomen.

(Gerelateerd: Zo gebruik je een massagepistool op de juiste manier, volgens fysiotherapeuten)

Alle organen, zenuwvezels, bloedvaten en botten zijn omhuld met een compact, dik weefsel dat de fascia wordt genoemd. Rond je spieren zit een subtype hiervan dat de myofascia wordt genoemd. Dit bindweefsel biedt structuur en ondersteuning zodat je makkelijker kunt bewegen. Hyaluronan is een type vloeistof in de fascia dat hierbij een rol speelt.

Soms, als de fascia gedehydrateerd raakt, trekken delen van het weefsel samen, die daarna niet automatisch loslaten. Als er minder hyaluronan circuleert, kan de fascia plakkerig worden — en dit kan volgens Karl een triggerpoint veroorzaken. Als gevolg daarvan kan het gebied gevoelig of stijf aanvoelen, wat een rimpeleffect kan hebben op de spieren die in die fascia verpakt zitten.

"De interne druk van deze vezels neemt toe, waardoor het bloed moeilijker kan circuleren", vertelt hij. "Nieuw bloed kan het weefsel niet zo makkelijk binnenkomen, en het oude bloed wordt zuurstofarm en verzuurt. Dit verlaagt de pijndrempel van de spiervezels, waardoor ze sneller geïrriteerd raken."

Het gevoel dat ontstaat kan lijken op spierpijn, maar triggerpoints voelen acuter aan en de pijn is scherper, voegt hij eraan toe. [Het gevoel van] een pijnlijke spier is meer wijdverspreid, met een doffe pijn die uitstraalt over de hele spiervezel. De pijnrespons bij een triggerpoint is daarentegen beperkt tot één gefocust gebied. Ze kunnen echter wel een effect hebben op meer dan één punt van contractie.

"Vooral grillige triggerpoints kunnen ervoor zorgen dat pijn doorstraalt naar andere delen van het lichaam", aldus Kart. "De bilspieren kunnen bijvoorbeeld pijn veroorzaken in de hamstrings, en dat kan zich voordoen als milde, ischias-achtige symptomen."

Als deze pijn chronisch wordt, kan dit leiden tot het myofasciaal pijnsyndroom, vertelt Melissa MacDonald, chiropractor, integrale sportzorgcoördinator en universitair docent aan de Northwestern Health Sciences University. Deze aandoening gaat gepaard met triggerpoints en diepe spierpijn en wordt vaak gezien bij overbelasting van bepaalde spieren. Herhaaldelijk langdurig zitten aan een bureau kan bijvoorbeeld leiden tot triggerpoints tussen de schouder en de nek, vertelt ze.

Uit sommige onderzoeken komt naar voren dat myofasciale pijn bij het merendeel van de bevolking voorkomt en de mobiliteit en zelfs het algehele gevoel van welzijn kan verminderen. Als hier niets aan gedaan wordt, kan de pijn terugkeren of chronisch worden. Uit een onderzoek uit 2013 in het tijdschrift Pain and Therapy bleek dat dit kan leiden tot problemen als rsi-klachten en deconditionering.

Bij atleten treedt het probleem volgens Kurt meestal op in de bilstreek (bilspieren), dijspieren, kuitspieren, spieren van het rotatorenmanchet en het bovenste deel van de monnikskapspieren.

(Gerelateerd: 6 kuitoefeningen die je volgens fysiotherapeuten elke week moet doen)

Of je nu uren achter een computer zit of steeds dezelfde work-out doet, je lichaam reageert op dezelfde manier, zegt MacDonald. Overbelasting van spieren leidt tot een verstrakking van de myofascia en dat vergroot de kans dat delen ervan vast komen te zitten.

"Bij atleten leidt repetitieve overbelasting of ongelijkmatige belasting van de spieren tot de vorming van triggerpoints", zegt Kart. "Als een spier steeds harder werkt dan hij aankan, raakt hij beschadigd en vergroot de kans op het ontwikkelen van triggerpoints. Ook zullen asymmetrische bewegingen ervoor zorgen dat bepaalde delen van de spier sneller worden afgebroken dan andere, wat tot triggerpoints leidt." Sporten waarbij je voornamelijk één kant van je lichaam gebruikt voor kracht, zoals golf of tennis, kunnen de ene schouder meer belasten dan de andere.

In sommige gevallen kan disfunctie van gewrichten en de wervelkolom de spierkracht zodanig beïnvloeden dat er nog meer triggerpoints ontstaan. Je kunt bijvoorbeeld pijn in de onderrug hebben, waardoor je op een andere manier moet bewegen om stijfheid in dat gebied te voorkomen, maar dat kan de bovenrug zwaarder belasten, wat tot repetitieve belasting van de schouders kan leiden. Triggerpoints aanpakken.

Volgens onderzoek, gepubliceerd in het tijdschrift Pain and Therapy, wordt voor de behandeling van myofasciale pijn meestal gebruikgemaakt van niet-steroïde ontstekingsremmers, oftewel NSAID's. De onderzoekers merken echter op dat er geen sterk bewijs bestaat voor de doeltreffendheid hiervan.

NSAID's kunnen worden gebruikt als tijdelijke pijnstiller als de pijn het dagelijks functioneren beïnvloedt, mits ze slechts af en toe worden gebruikt en niet als oplossing voor de lange termijn. Na verloop van tijd kunnen ze namelijk leiden tot maag- en spijsverteringsproblemen zoals brandend maagzuur, diarree en zelfs maagzweren. Hoge doseringen kunnen op de lange termijn de lever en nieren aantasten. Dit komt niet veel voor, maar is mogelijk.

Sommige andere geneesmiddelen en medische problemen kunnen leiden tot een verhoogde kans op complicaties met NSAID's, zoals een hoge bloeddruk en medicijnen die worden gebruikt om dit probleem onder controle te houden. Bespreek geneesmiddelen altijd met je huisarts, ook als ze zonder recept verkrijgbaar zijn.

Dry-needling kan even effectief zijn als pijnstillers, vooral omdat het de triggerpoints kan oplossen in plaats van alleen het ongemak en de pijn ervan te verlichten — een belangrijke bevinding gezien de risico's van NSAID's. Deze methode, uitgevoerd door een getrainde professional, maakt gebruik van dunne monofilamentnaalden van verschillende lengtes (van 25 tot 75 mm), die via de huid rechtstreeks in triggerpoints in het spierweefsel worden aangebracht, vertelt Kart. Wanneer de naald een triggerpoint raakt, leidt dit tot een zogenaamde 'twitch response', waarbij de spier zich ontspant. Dit kan aanvoelen alsof er in je spier een klein ballonnetje knapt.

Er bestaat ook wet-needling, vertelt MacDonald, waarbij injecties gevuld met een zoutoplossing of lidocaïne worden toegediend om meer hydratatie en pijnverlichting van een triggerpoint teweeg te brengen door een deel van het hyalurontekort aan te vullen. Andere methodes zijn dynamisch en statisch rekken, gebruik van een foamroller, massage en revalidatieoefeningen. Er bestaat ook een vorm van fysiotherapie genaamd myofascial release, waarbij de behandelaar plaatselijk druk en rek uitoefent op spieren om triggerpoints los te maken.

"De beste methode is er een die de patiënt goed volhoudt en doorzet", zegt MacDonald. "Deze moet worden gecombineerd met zelfzorg, zoals rust en hydratatie."

(Gerelateerd: Door een diëtist goedgekeurde voeding voor rehydratie na je work-out buiten)

Als je in het verleden al eerder last hebt gehad van triggerpoints of ze gewoon wilt voorkomen, zijn er strategieën die preventief kunnen werken. Een van de belangrijkste daarvan is goed herstel, aldus Kart. Aangezien overtraining vaak de belangrijkste oorzaak is, bestaat de eerste stap voor het verkleinen van de kans op triggerpoints uit het inlassen van meer hersteltijd in een trainingsschema.

Kart zegt dat als je gewrichtspijn hebt, je hieraan moet werken met een fysiotherapeut die specifieke bewegingen met je kan doornemen om de spieren rond het gewricht te versterken en ervoor te zorgen dat de zenuwsignalen in dat gebied intact blijven.

Een andere manier om triggerpoints te voorkomen, is door gezonde gewoonten aan te houden, zegt MacDonald. Zij merkte bijvoorbeeld op dat hardlopers vaak veel triggerpoints in hun lichaam hebben, vooral in de schouders, de bovenrug en de benen.

"Als ze niet goed herstellen — dat wil zeggen: voldoende calorieën binnenkrijgen om hun lichaam van brandstof te voorzien, crosstrainen met gewichten, een goede loopafstand aanhouden, goede schoenen dragen, de ondergronden waarop ze lopen aanpassen, hydrateren en voldoende slaap krijgen — kan en zal het triggerpoint waarschijnlijk terugkomen", zegt ze.

In zekere zin lijken triggerpoints onvermijdelijk voor mensen die regelmatig trainen. Ze kunnen echter wel worden beheerst en mogelijk voorkomen door meer hersteltijd in te lassen en op blessurepreventie te focussen.

Tekst: Elizabeth Millard