Χρησιμοποίησε την αβεβαιότητα προς όφελός σου

Κανένας δεν μπορεί να προβλέψει το μέλλον, ούτε καν εκείνο το μέντιουμ που ήξερε, με κάποιο τρόπο, ότι θα υιοθετούσες ένα σκυλάκι. Όπως ξέρουν οι περισσότεροι από εμάς, η ζωή μπορεί να είναι απρόβλεπτη. Είτε μας αρέσει είτε όχι, αυτή η αβεβαιότητα οδηγεί συχνά σε αμφιβολία. Θα περάσω στη σχολή των ονείρων μου; Έχω προετοιμαστεί σωστά για να σκίσω σε αυτόν τον μαραθώνιο; Θα γίνει δική μου αυτή η δουλειά; Το μέλλον είναι ρευστό. Η αβεβαιότητα είναι αναπόφευκτη.

Γι' αυτό, συνηθίζοντας στην ιδέα, μπορείς να κατευνάσεις το άγχος σου ή ακόμα και να πάρεις την ώθηση που χρειάζεσαι για να πλησιάσεις περισσότερο στους στόχους που φαντάζουν άπιαστοι. "Το μοναδικό δεδομένο πράγμα σε αυτόν τον κόσμο είναι η αλλαγή. Όσο περισσότερο το αποδεχόμαστε, τόσο περισσότερο μας ενθουσιάζει η αλλαγή, σαν να μας κατακλύζει μια νέα ενέργεια", αναφέρει η Mollie Eliasof, ψυχοθεραπεύτρια και αδειοδοτημένη κλινική κοινωνική λειτουργός στη Νέα Υόρκη.

Είναι στην ανθρώπινη φύση να αφήνουμε την αμφιβολία να μας κυριεύει όταν δεν ξέρουμε τι θα συμβεί στο μέλλον. Οι πρόγονοί μας "αντιλαμβάνονταν την αβεβαιότητα ως κίνδυνο και την απέφευγαν πάση θυσία", λέει η Robin Buckley, PhD, executive coach στο Νέο Χαμσάιρ. Αν μια σπηλιά ήταν πολύ σκοτεινή για να διακρίνουν αν μέσα παραμόνευε μια πεινασμένη προϊστορική τίγρη, έκαναν μεταβολή.

Το ένστικτό μας να αποφεύγουμε το άγνωστο είναι τόσο βαθιά ριζωμένο μέσα μας που μπορεί να προτιμάμε να ταλαιπωρούμαστε με κάτι οικείο παρά να… ταξιδέψουμε στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα. Για του λόγου το αληθές, σε μια βρετανική μελέτη, οι συμμετέχοντες ήταν λιγότερο αγχωμένοι όταν γνώριζαν με βεβαιότητα ότι θα πάθαιναν ηλεκτροπληξία παρά όταν οι πιθανότητες να τους χτυπήσει το ρεύμα ήταν 50-50.

Φυσικά, υπάρχουν περιπτώσεις που είναι πιο έξυπνο να επιλέγεις κάτι που ήδη ξέρεις. Δεν σου λέει κανείς να επιλέξεις ένα σκοτεινό και έρημο σοκάκι αντί για τη συνηθισμένη σου διαδρομή με καλό φωτισμό, όταν επιστρέφεις στο σπίτι αργά τη νύχτα. "Όταν, όμως, έχουμε τη δυνατότητα να εξερευνήσουμε και εμείς απλώς κολλάμε σε συγκεκριμένες συνήθειες και συμπεριφορές, ακόμη και αν είναι καλές, τότε δεν αφήνουμε στον εαυτό μας περιθώρια για ανάπτυξη, δημιουργικότητα και περαιτέρω εξέλιξη", εξηγεί η Buckley.

Μαθαίνοντας, όμως, να διατηρούμε την ψυχραιμία μας σε αβέβαιες καταστάσεις, "μπορεί να μας βοηθήσει να γνωρίσουμε άτομα και πράγματα που ενδεχομένως να μην ανακαλύπταμε ποτέ αν είχαμε παραμείνει στον αυτόματο πιλότο", αναφέρει η Buckley. Επίσης, η αβεβαιότητα μπορεί να σου δώσει μεγαλύτερο κίνητρο για να πετύχεις κάτι, όπως δείχνει μια έρευνα του Πανεπιστημίου του Σικάγο. Σύμφωνα με μια θεωρία, το ρίσκο προκαλεί ενθουσιασμό και ο ενθουσιασμός δίνει κίνητρο. Και με όλα αυτά τα κίνητρα, τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει την πρόοδό σου.

Ένα ακόμα μεγαλύτερο όφελος είναι το εξής: Η αποδοχή του αγνώστου γίνεται ολοένα και πιο εύκολη κάθε φορά. "Αντιμετωπίζοντας αβέβαιες ή δύσκολες καταστάσεις, μπορούμε να επαναπρογραμματίσουμε το φυσικό μας σύστημα συναγερμού και να είμαστε πιο δεκτικοί σε περισσότερες ευκαιρίες στο μέλλον", αναφέρει ο Michael Ambrose, PhD, αδειοδοτημένος κλινικός ψυχολόγος στη Νέα Υόρκη. Με λίγα λόγια, αποκτούμε πιο γερό στομάχι και μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στον εαυτό μας στην πορεία.

Παρόλο που το άγνωστο μπορεί να σε αγχώνει απίστευτα πολύ, μπορείς στ' αλήθεια να το διαχειριστείς. Σύμφωνα με μια μελέτη του Πανεπιστημίου Γέιλ σε μαϊμούδες, τα απρόβλεπτα σενάρια προκαλούν αύξηση της δραστηριότητας στον προμετωπιαίο φλοιό, την περιοχή του εγκεφάλου που ευθύνεται για τη διαχείριση των συναισθηματικών αντιδράσεων. Πιστεύεται ότι ο ίδιος μηχανισμός μπορεί να βοηθήσει τον ανθρώπινο εγκέφαλο να εστιάσει με ακρίβεια στις πιο σημαντικές πληροφορίες σε συγκεκριμένες στιγμές, ώστε να λάβει την καλύτερη απόφαση.

Το άγχος για το άγνωστο μπορεί να γίνει πιο έντονο, όταν παγιδεύεσαι σε μια περιοριστική νοοτροπία, εξηγεί η Eliasof. Ας υποθέσουμε ότι η δουλειά σου δεν σε ικανοποιεί πλέον, αλλά σου αρέσει που έχεις τη δυνατότητα να δουλεύεις από το σπίτι. Όταν σκέφτεσαι τις επιλογές σου, νιώθεις σαν να έχεις εγκλωβιστεί ανάμεσα σε δύο σενάρια: Α) να κάνεις μια δουλειά που δεν σε ενθουσιάζει ή Β) να αγχωθείς για το αν θα βρεις μια άλλη δουλειά που δεν θα απαιτεί να πηγαίνεις στο γραφείο.

Όμως, στην πραγματικότητα δεν έχεις μόνο αυτές τις δύο επιλογές στη διάθεσή σου. "Μπορείς να χωρίσεις το Α και το Β σε επιμέρους επιλογές", λέει η Eliasof. "Αυτό σου επιτρέπει να διευρύνεις τις δυνατότητές σου και να αποκτήσεις μια αίσθηση ελέγχου". Αν μείνεις στην τωρινή σου δουλειά, μπορείς να επιλέξεις να εστιάσεις στα καθήκοντα που σε γεμίζουν περισσότερο ή να χτίσεις πιο ισχυρούς δεσμούς με την ομάδα σου, ώστε να εξελιχθείς στην καριέρα σου. Αν αποφασίσεις να ψάξεις για άλλη δουλειά, μπορείς να κάνεις μαθήματα, ώστε το βιογραφικό σου να γίνει ακόμα πιο ελκυστικό προτού κάνεις αίτηση για άλλες θέσεις. Έτσι, το μέλλον φαντάζει περισσότερο συναρπαστικό παρά τρομακτικό.

Αντί να αμφιβάλεις για την ικανότητά σου να διαχειριστείς μια νέα κατάσταση, προσπάθησε να θυμηθείς πώς τα έβγαλες πέρα σε δύσκολες καταστάσεις στο παρελθόν, π.χ. πώς διαχειρίστηκες τη ζωή σου μέσα στην πανδημία. "Αν σε χαρακτηρίζει η εφευρετικότητα και η αισιοδοξία, αξιοποίησε αυτά τα θετικά στοιχεία", αναφέρει η Buckley. "Ξέρεις ότι σε βοήθησαν στο παρελθόν, άρα μπορεί να σε βοηθήσουν και τώρα".

Είναι πολύ πιο αποτελεσματικό να προσδιορίσεις τα στοιχεία του χαρακτήρα σου που σε βοήθησαν να πετύχεις στο παρελθόν παρά να προσπαθείς γενικά και αόριστα να πείσεις τον εαυτό σου ότι θα τα καταφέρεις. Ο λόγος είναι ότι δίνεις στον εγκέφαλό σου αδιάσειστες αποδείξεις ότι διαθέτεις τις απαραίτητες δεξιότητες για να αντεπεξέλθεις, εξηγεί η Buckley. Συνειδητοποιείς ότι ακόμα και αν πλέεις σε άγνωστα νερά, ξέρεις ότι βρέθηκες σε μια ανάλογη κατάσταση στο παρελθόν, τα έβγαλες πέρα τότε και θα τα βγάλεις και τώρα πέρα.

Η αβεβαιότητα μπορεί να σου χτυπήσει την πόρτα, σε περίπτωση που κληθείς να φέρεις εις πέρας μια τεράστια αποστολή και δεν έχεις σαφή εικόνα για το πώς θα τα καταφέρεις. Αν σου συμβεί κάτι τέτοιο, φτιάξε ένα πρόγραμμα με επιμέρους εργασίες και προσπάθησε να ολοκληρώνεις την καθεμία από αυτές μέχρι μια συγκεκριμένη ημερομηνία, συμβουλεύει η Eliasof. "Θα νιώθεις ικανοποίηση κάθε φορά που ολοκληρώνεις μια εργασία και αυτό θα σου προσφέρει μια αίσθηση μεγαλύτερου έλεγχου και σιγουριάς", αναφέρει. Επιπλέον, ένα οπτικοποιημένο πλάνο μπορεί να σε βοηθήσει να διατηρήσεις την ψυχραιμία σου, αν πάρεις την κάτω βόλτα.

Αν ένα παιδί σού έλεγε ότι ανησυχεί για κάτι, πώς θα το διαχειριζόσουν; Μάλλον δεν θα γέμιζες το μυαλουδάκι του με ένα σωρό απαισιόδοξα σενάρια, ούτε θα του επαναλάμβανες πόσο τρομακτικά είναι τα πράγματα. Φέρσου και στον εαυτό σου με την ίδια τρυφερότητα, συμβουλεύει η Eliasof. Συζήτησε για τις ανησυχίες σου με ένα άτομο που εμπιστεύεσαι. Σκέψου τα θετικά πράγματα που μπορεί να συμβούν. Ή κάνε κάτι που θα σε βοηθήσει να ξεχαστείς για λίγο, όπως το να ρίξεις σουτάκια ή να δεις αστεία βίντεο στο TikTok. "Το ζητούμενο δεν είναι να απορρίψεις τα συναισθήματά σου λέγοντας ότι όλα θα πάνε καλά, αλλά να κατευνάσεις και να υποστηρίξεις τον φόβο σου", αναφέρει. Αυτό όχι μόνο θα σε ηρεμήσει, αλλά θα σε βοηθήσει επίσης να δεις τα πράγματα πιο καθαρά, ώστε να λύσεις το πρόβλημα πιο εύκολα.

Αν πανικοβάλλεσαι για το μέλλον, ο εγκέφαλός σου προτρέχει αντί να εστιάζει στο παρόν, χωρίς μάλιστα να έχει συμβεί τίποτα από όλα τα κακά που φαντάζεσαι. Για να εξασκηθεί στο να παραμένει στο παρόν, η Buckley γράφει κάθε βράδυ μια λίστα με τρία πράγματα που την έκαναν χαρούμενη μέσα στη μέρα. "Σε κάνει να αναζητάς υποσυνείδητα αυτά τα πράγματα όλη μέρα. Μπορεί να είναι κάτι πολύ απλό, όπως μια πασχαλίτσα που σκαρφαλώνει στο παράθυρο ή ο σκύλος σου που έρχεται να σου γλείψει το πρόσωπο το πρωί", λέει. "Αυτό ενισχύει την ικανότητά σου να εστιάζεις στο παρόν και να ελέγχεις τις σκέψεις σου, κάτι που κατ' επέκταση μπορεί να σε βοηθήσει να ελέγχεις και τα συναισθήματά σου". Επειδή, αν και δεν μπορείς να ξέρεις με βεβαιότητα ότι θα προσληφθείς στη δουλειά που θέλεις ή ότι θα τρέξεις τον καλύτερο αγώνα της ζωής σου, μπορείς να πάρεις 100% στα χέρια σου την απόφαση για το αν θα αφήσεις την αμφιβολία να καθυστερήσει την πρόοδό σου ή θα σου δώσει ώθηση για να πετύχεις τους στόχους σου.