Wat is de ziekte van Raynaud, en welke invloed heeft de ziekte op hardlopen bij koud weer?

Als je vingers of tenen gevoelloos worden, gaan tintelen of wit of blauwachtig paars kleuren wanneer je bij lage temperaturen gaat hardlopen of anderszins wordt blootgesteld aan kou of stress, weet dan dat je niet de enige bent.

De ziekte van Raynaud, ook bekend als het fenomeen of syndroom van Raynaud, is een veelvoorkomende en goedaardige aandoening waarbij de slagaders naar de vingers of tenen samentrekken als reactie op lage temperaturen of stress, aldus de Mayo Clinic. Wanneer de slagaders samentrekken en vernauwen, neemt de bloedcirculatie af, wat een reeks vervelende symptomen kan veroorzaken (denk aan: pijnlijke koude vingers).

Ten eerste is het belangrijk om onderscheid te maken tussen de primaire en secundaire vorm van Raynaud. De primaire vorm komt vaker voor en is meestal milder, omdat het niet wordt veroorzaakt door een medische aandoening, zoals een bindweefselaandoening. De secundaire vorm is zeldzamer en meestal ernstiger, omdat het wordt veroorzaakt door een onderliggende aandoening of ziekte, medicatie of leefstijlfactor, zoals aandoeningen van de slagaders of roken.

Voor beide typen geldt dat bij blootstelling aan kou of stress er vernauwing optreedt van de slagaders bij de toppen van de vingers of tenen (of, minder vaak, andere lichaamsdelen zoals de neus), legt Ido Weinberg uit, gespecialiseerd arts in vasculaire geneeskunde in het Massachusetts General Hospital.

Deze reactie op zich is niet problematisch. Het is eigenlijk een beschermingsmechanisme van ons lichaam om zuurstof te besparen in tijden van stress en prioriteit te geven aan de bloedtoevoer naar onze organen, volgens de Cleveland Clinic. Het wordt echter een probleem wanneer de reactie overdreven is, dus wanneer de slagaders overdreven vernauwen of vernauwen bij niet zo koude temperaturen, zegt Weinberg.

(Gerelateerd: Helpt een ijsbad om je lichaam na een training te herstellen?)

De symptomen van deze daling van de bloedsomloop kunnen variëren en zijn over het algemeen niet ernstig, aangezien de meeste mensen de primaire, mildere vorm van Raynaud hebben. Ondanks het type aandoening zullen de meeste mensen gevoelloosheid, tintelingen, stijfheid, kou of kleurveranderingen ervaren in de getroffen gebieden.

Wanneer de bloedsomloop daalt, kunnen vingers of tenen er wit of blauw uitzien. Vervolgens worden ze rood wanneer de normale bloedstroom terugkeert, zegt Weinberg. Zodra het lichaam weer warm wordt, zouden de symptomen moeten verdwijnen, voegt hij eraan toe. In extreme gevallen (meestal met de secundaire ziekte van Raynaud) kunnen mensen echter hevige pijn voelen en kan hun huid breken, zegt Weinberg.

Hou er rekening mee dat deze symptomen een aanwijzing kunnen zijn voor andere aandoeningen. Daarom is het zo belangrijk om eerst een arts te raadplegen om een juiste diagnose te stellen. Diabetes kan bijvoorbeeld symptomen veroorzaken die lijken op die van Raynaud, zoals gevoelloze of tintelende handen en voeten, volgens de CDC , zegt arts en reumatoloog Jonathan M. Greer. Ook kan het gebruik van tabak de ziekte van Buerger veroorzaken, die de bloedsomloop vermindert en daarom vergelijkbare symptomen veroorzaakt, zeg hij.

Omdat het lastig kan zijn om een diagnose van de ziekte van Raynaud te stellen, raadt Greer aan om eerst naar je huisarts te gaan. Als je arts besluit dat het nodig is, word je vervolgens doorgestuurd naar een arts die gespecialiseerd is in deze aandoening, zoals een reumatoloog of vaatchirurg.

De ziekte van Raynaud komt vaak voor en treft meer vrouwen dan mannen. Greer schat zelfs dat 10-15 procent van alle vrouwen primaire Raynaud heeft, mogelijk als gevolg van de fluctuatie in vrouwelijke hormonen, zoals de bevindingen van een onderzoek uit 1996 in het tijdschrift Angiology suggereren.

Een andere risicofactor voor de ziekte van Raynaud is het nemen van medicijnen die de bloedvaten vernauwen (zoals sommige medicijnen tegen migraine, kanker, ADHD, congestie en hartaandoeningen). Cafeïne, het roken van tabak en ziekten en aandoeningen (zoals lupus, hypothyreoïdie, reumatoïde artritis en sclerodermie) kunnen ook tot de aandoening leiden, evenals veel stampen op de voeten. Greer legt uit dat trillende gereedschappen, zoals een drilboor, de ziekte van Raynaud in de tenen kunnen veroorzaken.

(Gerelateerd: Alles wat je moet weten over jumpsquats)

Greer benadrukt ook dat stressmanagement een belangrijke preventieve werking kan hebben. Hij zegt dat hij er bij patiënten op aandringt om stress te vermijden, omdat dit vernauwing van de bloedvaten kan veroorzaken en de bloeddruk kan verhogen. Volgens de Raynaud's Association hebben mensen met de aandoening overactieve bloedvaten die samentrekken en vervolgens smal worden, wat een optimale doorbloeding belemmert. Daarom kan een emotionele reactie, zoals stress, een opvlamming veroorzaken.

Het syndroom is meer een ergernis dan een ernstig gezondheidsprobleem. "Veel mensen negeren het, en voor het grootste deel zal dat geen probleem zijn", zegt hij. Als je huid echter lange tijd wit is, kunnen je weefsels beschadigd raken. Raadpleeg in dat geval je arts om secundaire oorzaken (zoals roken of aandoeningen van de bloedvaten) te onderzoeken, zegt hij.

Hoewel de ziekte van Raynaud in de meeste gevallen geen reden tot ongerustheid is, is er één risicofactor om in gedachten te houden. Weinberg legt uit dat het voor mensen met Raynaud moeilijker is om aan te voelen wanneer ze bevriezingsgevaar lopen. Hij raadt aan om extra alert te zijn bij pijn en open wonden.

"Meestal hoef je alleen maar warm te blijven", zegt Weinberg. Bescherm je lichaam tegen lage temperaturen door kou te vermijden (inclusief ruimtes met koude airconditioning). Als je je toch in de kou waagt – zelfs als je het gangpad met diepvriesproducten in de supermarkt inslaat — kleed je dan warm aan, zegt Greer.

Naast het dragen van een jas raadt Weinberg wanten, een beanie of warme muts en vochtafvoerende sokken aan. Voor mensen met symptomen in hun tenen die het gevolg kunnen zijn van stampen, adviseert hij ook ondersteunende hardloopschoenen. En nogmaals, stressmanagement kan ook helpen.

(Gerelateerd: Wat je moet weten over hardlopen in de regen)

Als je symptomen ervaart, verwarm dan geleidelijk de getroffen gebieden, zegt Weinberg. Hou bijvoorbeeld je vingers of tenen onder warm water, zegt Greer. Om extreme gevallen te behandelen, kan je arts een medicijn voorschrijven, zoals een calciumantagonist (een bloeddrukmedicijn), topische nitroglycerine of Viagra, zegt Greer.

Tekst: Dina Cheney