Beoordeel eten altijd op basis van de verpakking

Vegan kaaschips met bloemkool. Chocoladehummus. Plant-based, granenvrij cookie dough. Allemaal eten dat gezond klinkt. Maar is het dat ook?

01. Scan de voorkant.
Beschouw de voorkant van een doos of zak als reclame: het bedrijf gebruikt die ruimte om je iets te verkopen, niet om je te informeren. Hoewel veel beweringen op verpakkingen gereguleerd en strikt gedefinieerd zijn, zoals ‘biologisch’, worden er ook termen gebruikt die misleidend kunnen zijn, zoals ‘natuurlijk’ en ‘gemaakt met echte X of Y’.

Uiteraard kunnen deze claims je beïnvloeden in hoeverre jij het product ziet als iets gezonds. Maar zelfs als de claims waar zijn, hoeft dat nog niets te zeggen over de voedingswaarde. Dat was de conclusie van een onderzoek in het ‘Journal of Public Policy & Marketing’. Een product kan bijvoorbeeld weinig vet bevatten of glutenvrij zijn, maar of het ook specifiek goed is voor jou is iets waar je zelf achter moet zien te komen, mogelijk in overleg met je huisarts of diëtist. Daarnaast kunnen dergelijke etenswaren ook nog andere minder gezonde eigenschappen hebben, zoals je hieronder kunt lezen.

Onderzoekers noemen dit de ‘health halo’ (gezondheidshalo). Dit betekent dat mensen ervan uitgaat dat een gezondheidsclaim betekent dat een product goed voor je is. De waarheid is echter dat “hoe meer claims je op een voedingsproduct ziet, hoe alerter je moet zijn”, aldus Maciel. "Neem bijvoorbeeld spinazie. Daar worden weinig marketingtrucs voor gebruikt. De groente verkoopt zichzelf omdat die nou eenmaal gezond is.".

02. Controleer de claims.
Als er bijvoorbeeld op een verpakking staat dat een product veel vezels bevat, kijk dan naar de ingrediëntentabel om te zien hoeveel gram er in zit. Een 'goede bron’ van een voedingsstof bevat tenminste 10% van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (voor vezels zo'n 2,5-3 gram), terwijl een ‘zeer goede bron’ wel meer dan 20% kan bevatten (5 gram of meer dus), aldus Maciel.

Kijk vervolgens op de lijst met ingrediënten wat de bron is van die vezels. Zijn ze afkomstig uit een natuurlijke voedingsbron, zoals volkorengranen, peulvruchten, fruit of groenten, of uit iets dat minder goed te herkennen is als bron van vezels, zoals psyllium of cellulose? Doe hetzelfde voor de eiwitten: zoek naar het hele, oorspronkelijke voedingsproduct, zoals doperwten in plaats ‘uit doperwten geïsoleerde proteïnes’. "Hoe natuurlijker eten is, hoe beter, omdat het vaak meer voedingsstoffen bevat per portie en minder calorieën", aldus Maciel.

Doe dat voor alle claims die je ziet. Als de rest van de verpakking ongeveer overeenkomt met wat er wordt geclaimd op de voorkant, ga dan verder met je onderzoek. Als dat niet het geval is, zet het product dan terug – dan is het bedrijf je bewust aan het misleiden.

03. Controleer de ingrediënten.
Nu is het tijd om naar de lijst met ingrediënten te kijken. Omdat ingrediënten worden weergegeven op volgorde van gewicht (d.w.z. het eerst vermelde ingrediënt is het meest aanwezig in het product), zijn de eerste drie ingrediënten cruciaal. Je wilt dat er gezonde voedingsstoffen staan op die posities, zoals magere eiwitten, groenten, fruit en volkorengranen. Als er suiker in zit, moet dat lager op de lijst staan, het liefst helemaal onderaan, aldus Maciel. (Probeer het wat suiker betreft bij één bron te houden – het liefst honing, dadels of iets dergelijks – en onthoud dat alles wat het woord ‘siroop’ bevat of eindigt op ‘-ose’ een suiker is).

Hoewel er geen vast aantal ingrediënten is dat dat duidelijk aangeeft wat gezond is en wat niet, is een kortere lijst met ingrediënten altijd beter dan een lange, aldus Maciel. Hoe meer ingrediënten er in een product zitten, hoe groter de kans dat je met een verwerkt product te maken hebt, zegt hij. Recent onderzoek heeft bovendien aangetoond dat een dieet met veel en in hoge mate verwerkte voedingsstoffen in verband kan worden gebracht met te veel eten, overgewicht en een grotere kans op ziektes.

04. Kijk naar de feiten.
Als je tot hier bent gekomen, is het tijd om eens goed te kijken naar de tabel met voedingsstoffen, die begint met de portiegrootte, aldus Maciel. Dit jaar heeft de Amerikaanse FDA de portiegroottes aangepast zodat ze beter overeenkomen met wat mensen daadwerkelijk eten. Maar deze porties worden niet(!) door voedingsdeskundigen aanbevolen, aldus Maciel. Ze geven alleen weer wat een gemiddelde persoon eet en zijn bedoeld om de overige informatie over voedingsstoffen in een context te plaatsen. Als je ziet dat een portie muesli een derde cup is (41 g), en je eet gewoonlijk een hele kom, dan kun je de cijfers op het label vermenigvuldigen om te ontdekken dat je waarschijnlijk meer calorieën, vetten en suikers binnenkrijgt dan je wilt.

Je moet ook goed letten op de hoeveelheid toegevoegde suikers. Deze verschillen van de suikers die van nature aanwezig zijn in bepaalde producten, zoals fruit en melk. Ze worden toegevoegd om een product zoeter te maken. Dit getal is echt belangrijk: te veel toegevoegde suiker (meer dan 25 gram per dag voor vrouwen en 36 gram voor mannen, volgens de American Heart Association en de USDA), kan je bloedsuikerspiegel verhogen, energiedips veroorzaken en leiden tot een breed scala aan gezondheidsproblemen, zoals huidproblemen en slapeloosheid, zo blijkt uit onderzoek.

De makkelijkste manier om je voedingskeuze te vereenvoudigen en om gezondere keuzes te maken is zoveel mogelijk producten te kiezen die helemaal geen labels hebben. Je hebt geen tabel nodig om je te vertellen dat tomaten, appels en boerenkool goed voor je zijn. En hun natuurlijke verpakking? Best wel aantrekkelijk én beter voor het milieu.